Apostil kuralları yalnızca Lahey Konferansı’na üye veya taraf devletler arasında geçerlidir.
Bu belge onay sistemiyle ilgili üye veya taraf devlet tarafından saptanan yerel bir merci, bakanlık, vb. bir kuruluş, belgenin gerçek olduğunu onaylayarak, başka bir üye veya taraf ülkede 6 Ekim 1961 tarihli Lahey Konvansiyonunda belirlenen kurallar çerçevesinde kullanılması için yasal hale getirirler.
Apostil tasdiki gerçekleştirilen belge, Lahey Konferansının tüm üye ve taraf devletlerinde geçerli bir belge olarak kabul edilir.
Bir Apostil belgesinin bileşenleri
Apostillerde ana başlığın Fransızca olarak “Apostille (Convention de La Haye du 5 Octobre 1961)” şeklinde yazılması zorunludur. Bir apostil belgesi aşağıdaki unsurlardan oluşur:
- belgenin düzenlendiği ülkenin adı;
- belgeyi imzalayan kişinin adı;
- belgeyi imzalayan kişinin sıfatı;
- belgeye basılan mührün ait olduğu makamın adı
- tasdik edildiği yer;
- tasdik edildiği tarih;
- apostili düzenleyen makam;
- apostil numarası;
- apostili düzenleyen makamın mührü veya kaşesi;
- apostili düzenleyen yetkilinin imzası.
“Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılmasına Dair 5 Ekim 1961 tarihli Lahey Sözleşmesi” 16.9.1984 tarihli ve 18517 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanarak ülkemiz açısından 29.09.1985 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Anılan sözleşmenin 1. maddesinde Apostil Şerhinin. “Akit Devletlerden birinin ülkesinde düzenlenmiş olup da diğer bir Akit Devlet ülkesinde kullanılacak olan resmi belgelere” uygulanacağı öngörülmektedir.
Anılan sözleşmeye taraf ülke vatandaşlarının kendi ülkelerinde düzenlettikleri söz konusu belgeleri taraf olan diğer ülkelerde doğrudan kullanmaları, bu suretle işlemlerde külfetin azaltılması, kolaylığın ve süratin sağlanması amaçlanmaktadır.
Anılan sözleşmede, sözleşmenin amaçları bakımından, aşağıda yer alan belgelerin resmi belge sayıldığı belirtilmektedir:
A) Apostil Şerhi konacak resmi belgeler:
- “Savcı, zabıt katibi veya adliye memuru tarafından verilmiş belgeler de dahil olmak üzere, devleti bir yargı organına veya mahkemesine bağlı makam veya görevli memur tarafından düzenlenmiş olan belgeler,
- İdari belgeler,
- Noter senetleri,
- Kişilerce özel sıfatla imzalanmış belgeler üzerine konulmuş olup belgenin kaydının veya belirli bir tarihte mevcut olduğunun ve imzaların doğruluğunun resmi makam ve noterlerce tasdiki gibi resmi beyanlar” dır.
B) Aynı maddeye göre sözleşmenin uygulanamayacağı, diğer bir deyişle, Apostil tasdiki yapılamayacak belgeler:
- “Diplomasi veya konsolosluk memurları tarafından düzenlenmiş belgeler,
- Ticaret veya gümrük işlemleriyle doğrudan ilgili olan idari belgeler” dir.
- Sözleşmenin 6. maddesi uyarınca “Her Akit Devletin, Apostil Şerhini vermek üzere yetkili kılınan makamları belirlemesi, bunlarda değişiklik olduğunda da keyfiyeti Hollanda Dışişleri Bakanlığına bildirmesi” gerekmektedir.
- Sözleşmenin 9. maddesinde “Her Akit Devlet, işbu Sözleşmede tasdik bağışıklığının öngörüldüğü hallerde kendi diplomasi veya konsolosluk memurlarınca tasdik işlemi yapılmamasını sağlamak üzere gerekli önlemleri alacaktır” denmekte ve usulüne göre Apostil Şerhi uygulanmış bir belgenin başkaca bir tasdike gerek olmadığı belirtilmektedir.
- Anılan Sözleşme metni ile sözleşmeye taraf olan ülkelere ait güncel liste ile her bir ülkede Apostil Şerhi koymaya hangi makamların yetkili olduğuna dair bilgilere, ” http://www.hcch.net/index_en.php?act=conventions.authorities&cid=41 ” adresinden ulaşılması mümkün olmaktadır.
- Malumları olduğu üzere, uluslararası sözleşmeler TBMM tarafından onaylanmasını müteakip kanun vasfını almakta ve milli kanunlarımız gibi yürürlük kazanmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti’nde Apostil tasdik şerhi koymaya yetkili makamlar:
İdari belgelere: Valilikler, Valiler, Vali adına Vali Muavinleri ve Hukuk İşleri Müdürleri, Kaymakamlıklar;
Adli Belgelere: Ağır Ceza Mahkemesi kuruluşu olan merkezlerdeki Adalet Komisyonu Başkanlıkları.
ÖRNEK BELGELER:
ÖSYM Belgesi:
Türkiye’de üniversite sınavlarına giren bir öğrenci, yurt dışında başka bir üniversiteye müracaat eder ve bu üniversite kendisinden Türkiye’de nereleri kazandığına dair bir ÖSYM belgesi ve lise diploması ister.
Bu öğrencinin yapması gereken:
Tercüme Bürosu: ÖSYM belgesi ile lise diplomasının orijinalini alarak yeminli bir tercüme bürosuna veya yeminli bir tercümana gidip, belgeyi ibraz edeceği ülkenin lisanına çevirisini yaptırır.
Noter: Bu çeviri, tercüme bürosunun veya tercümanın yemin zaptının bulunduğu noterlikte onaylattırılır.
Valilik/Kaymakamlık: Noterde onaylanan bu tercüme illerde valiliğe, ilçelerde kaymakamlığa (noterin bulunduğu il ve ilçedeki) götürülerek tasdik ettirilir (apostil). Artık bu belge taraftar diğer bir ülkede ibraz edilebilir.
T.C. Kimlik Belgesi:
Kimlik Belgesi “Apostil” yapılmak istenirse noter onaylı olması gerekmektedir. Aksi takdirde apostil işlemi gerçekleştirilemez.
Ticari Evraklar:
Türkiye’de bir şirket, başka bir ülkede şube veya temsilcilik açmak ister. Bu ülke ise şirketten ana sözleşmeyi, kuruluş sözleşmesini ister.
Şirketin yapması gereken:
Tercüme Bürosu: Şirket, ana sözleşmesinin onaylı bir suretini (veya resmi gazetede yayınlananı) yeminli tercüme bürosuna veya yeminli bir tercümana giderek ibraz edilecek ülkenin lisanına çevirisini yaptırır.
Noter: Bu çeviri, tercüme bürosunun veya tercümanın yemin zaptının bulunduğu noterlikte onaylattırılır.
Valilik/Kaymakamlık: Noterde onaylanan bu tercüme illerde Valiliğe, ilçelerde Kaymakamlığa götürülerek tasdik ettirilir (apostil). Artık bu belge taraftar diğer bir ülkede ibraz edilebilir.